RELAZIUN D’ATIVITÉ POR L’ANN 2019
Ince tratan l’ann 2019 á l’Uniun di Ladins dla Val Badia dé n contribut fondametal por le svilup dl lingaz y dla cultura ladina. Tres n program ampl y desvalí, ti éra jüda incuntra ales esigënzes de döta la jënt dla valada y ti á dé espresciun a süa cultura te na manira dinamica. Insciö ti é l’Uniun di Ladins jüda do a sü obietifs y á ademplí sües finalités statutares.
Por lauré te na moda tres plü efiziënta, dlungia les reuniuns periodiches dl Consëi, se à i mëmbri anuzé dla poscibilité pitada dala tecnologia – y dantadöt dai “boards” de “Monday” – por valuté propostes de publicaziuns y de proiec nüs, se confronté, baraté fora impulsc y minunghes, y i.i. Chësta poscibilité é en chësc ann gnüda ampliada y la plataforma é gnüda daverta ince ales atres valades ladines.
Le laur de volontariat di aconsiadusc y dles aconsiadësses dla Uniun di Ladins, sciöche ince chël de d’atres porsones che á dé ca so tëmp y á lauré debann, é sté de gran valüta por la realisaziun dles publicaziuns, dles manifestaziuns y di proiec. Fondamental por le bun garaté dl’ativité ampla dl’assoziaziun é sté le contribut finanziar da pert dl Assessorat por la Cultura Ladina dla Provinzia de Balsan, dla Regiun Autonoma Trentin-Südtirol, di Comuns dla Val Badia y dla Cassa Raiffeisen Val Badia.
Dessot él da ciafé na presentaziun dl program realisé tratan le 2019.
PUBLICAZIUNS
1) Cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” (2019) - 42ejima ediziun
Al é gnü dé fora ince en chësc ann la cronica dla valada, che é na testemonianza tl presënt y tl dagní dla vita di paisc y dla jënt dla Val Badia. An á ciaré da mioré inant la cualité dla publicaziun, por che ara restes na opera de informaziun importanta y de documentaziun storica por tröpes porsones interessades ala vita dla valada y de sü paisc cun süa jënt. Le proiet se á damané n gran impëgn y tröp tëmp da pert di volontars dla Uniun, di cronisć, dl grafich, di redadus, y é le früt dla bona colauraziun anter i rapresentanc dles uniuns y dles istituziuns di paisc. Le “Sas dla Crusc” é gnü dé fora cun 732 plates, realisades da 12 cronisć y cronistes. La cronaca é gnüda portada fora por les ciases.
2) Ajënda da scora: 2019/2020
Ince por l’ann de scora 2019/20 él gnü arjigné ca n’ajënda de scora por i mituns dla scora elementara cun cun tesć (stories, jüc y rimes) por ladin y ilustraziuns de Gabi Mutschlechner y Sofia Triggiano en colauraziun cun Marameolab. Le tema dl’ajënda 2019/2020 é Zacan tla Val Badia.
3) Albolina
Al é gnü porté inant y stlüt jö le laur de Silvia Baccanti, che á ilustré y fat la traduziun por talian dla liënda de Karl Felix Wolff. Le liber che gnü dé fora por badiot y talian.
4) Les aventöres de Conni. Cufer cun 8 libri por mituns da 0-5 agn
Al se trata de na lada cun ot libri fora dla seria di libri “PIXI”, che é gnüs traslatá tl ladin da René Pescoll. Destinatars de chëstes stories che entusiasmëia le monn infantil é i mituns plü pici. I dërc é gnüs cumprá dal “Carlsen Verlag”.
5) Na nöt interessanta
Elisabeth Erlacher á fat la traduziun di diesc pici libri dl “Mildenberger Verlag”. Al se trata de libri de stories cörtes por mituns dai sis ai disc agn che focusëia dantadöt sön l’insegnamënt dla spartiziun dles silabes y che é porchël ince adatá al’alfabetisaziun di mituns.
6) Glossar por la hotelaria y gastronomia
Al é gnü arjigné ca na publicaziun cun chëra che an á ciaré da trá ite chi che laora tl ciamp dl turism. Le glossar por hotí ti dá la poscibilité ai protagonisć dla hotelaria da s’anuzé de parores y formulaziuns ladines da adoré tla comunicaziun cun i sciori. Al é implü gnü injunté informaziun sön la storia, les istituziuns y la cultura dl post.
7) Picio Nicio
Püch dan la Festa de Pasca él gnü presenté la publicaziun nöia Picio Nicio. Picio Nicio é la pröma publicaziun badiota che tol ite la figöra dl Cunicio da Pasca. La publicaziun è gnüda ilustrada dala man de Barbara Rottonara y cuntada tres les rimes de Silvia Liotto. La publicaziun é destinada ai mituns dai 0 ai 5 agn.
8) En capitul de storia dl turism tl Alta Badia
Chësc liber cunta dl svilup dl turism tla valada dal punt de odüda dla hotelira Renate Pizzinini Kostner dl Hotel Cappella da Colfosch. Al se trata de na publicaziun de 600 plates cun de beles fortografies dla valada. La gran pert dl liber é dedicada al’evoluziun turistica tl’Alta Badia y na pert mëndra cunta di iadi dl’Auturia fora por le monn, che deura poscibilites de reflesciun tres le confrunt cun la situaziun de nosta valada.
8) “Mies prömes parores”(2019)
Sön la basa dla publicaziun “Mies prömes parores”, che é gnüda dada fora l’ann 2013, él gnü lauré fora na app y n sit internet dediché. www.parores.it
9) Na nöt interessanta (imparé da lí cun les silbes)
Na nöt interessanta é na racoiüda de 10 de pici libri por mituns y mitans cun le fin de sostegní i scolars y les scolares tl prozes dla letöra. Les pices stories portades tl ladin da Elisabeth Erlacher é scrites en silbes. Chësta publicaziun vëgn dada fora en colaboraziun cun le Mildenberger Verlag.
10) Cianté ladin III
Sön la linia de “Cianté Ladin” y “Cianté ladin en compagnia” él gnü dé fora la terza y ultima publicaziun de chësta seria. Le grup de laur, metü adöm da Iarone Chizzali, Bruno Rives, André Comploi, Tone Gasser y Florian Tavella, á coiü adöm tröp material musical che é gnü selezioné y impaginé te chësta publicaziun. Te chësta racoiüda de cianties él ince gnü metü ite les composiziun nöies rovades ite tres le concurs metü a ji dala ULVB (ciara desvalies).
MANIFESTAZIUNS
Matinée culturala
En Lönesc de Pasca él gnü metü a a jí la matinée culturala a San Martin de Tor, na manifestaziun che á porté adalerch tröpa jënt y é sté n momënt de aurela cörta por la jënt dla Val Badia. En chësta ota é la manifestaziun gnüda abelida dala musiga de Max Castlunger, che á presenté süa CD nöia dl grup “JEMM”.
Pelegrinaje a Oies
Sciöche vigni ann él ince en chësc ann gnü organisé adöm ala Union Generela di Ladins dla Dolomites le pelegrinaje a Oies, n evënt interladin, che ti á dé l’ocajiun ai ladins dles cinch valades da ruvé adöm y da se incunté te n contest religius.
Marce da Nadé
Le marcé da Nadé, che é gnü tigní ai 1 de dezëmber 2019 a “La Spona” tla zona artijanala da Pidrô, á rapresenté na buna ocajiun por fá conësce y vëne i libri dl’Uniun di Ladins. En chësta ocajiun él gnü presenté la publicaziun “Les aventöres de Conni” dl “Carlsen Verlag” cun les traduziuns de René Pescoll. La presentaziun é gnüda arichida dall’intervënt de Silvia Liotto, che á fat devertí i mituns y les mitans presënc cun le personaje dl clown “Merendina”.
Ladinia meets Japan
La Uniun di Ladin á sostegní para le proiet “Ladinia meet Japan” cun na roda de conzerc de Jean Daniel Granruaz y Karin Nakagawa. Le tour de musiga é sté n lian danter cultura, emoziuns y ince momënc intims y familiars da trami i interprec portaúsc de döes cultures dalunc y desferentes. Jean Daniel Granruaz é un di puec ciantautours ladins che á arjont famosité fora dles valades ladines.
DESVALIES
Concurs de composiziuns sacrales por cors
Le bel cianté ladin é por la Uniun Ladins Val Badia na pert dër importanta dla cultura ladina y ti ultims agn ára dé fora döes publicaziuns. Por arichí le repertore dl “Cianté Ladin III” cun composiziuns nöies êl gnü ponsé da mëte a jí n concurs, a chël che ot componisć á tut pert, menan ite indöt 18 composiziuns. Le concurs â trëi obietifs prinzipai: promöie la composiziun de cianties por cors cun tesć ladins, valorisé la creativité musicala tl ciamp dla musiga sacrala y amplié le repertore di cors de dlijia. Aldefora di pröms trëi pesć, á la iuria valuté les cianties menades ite por chirí fora chëres che è gnüdes publicades tl terzo volum de cianties ladines, lauré fora dal grup de laur (Iarone Chizzali, André Comploi, Tone Gasser, Bruno Rives) che á bele publiché Cianté ladin y Cianté ladin en compagnia, dá fora dala Uniun di Ladins Val Badia.
I mëmbri dla iuria é esperc musicai (cun spezalisaziuns tl ciamp dla musiga corala y/o dla composiziun y/o dla musiga sacra y/o dla liturgia): Annelies Oberschmied (dirighënta, dozënta, ciantarina, diplom universitar de musiga sacra), Josef Sagmeister (diretur dla „Kirchenmusikschule“ da Porsenú, dirighënt, componist, diplom universitar de musiga sacra, stüdi de composiziun), Konrad Tavella (dirighënt, componist, musicologh, dozënt, diplom de composiziun) y André Comploi (dirighënt, musicologh, diplom dl conservatorium de musiga sacra, editur de publicaziuns musicales).
Davagné á Manuel Schuen al pröm post, Iarone Chizzali y
Sentada Generala dla ULVB
Tl scomenciamënt dl Ann Nü él indô gnü organisé la sentada generala dla Uniun di Ladins dla Val Badia, che á rapresenté na bona ocajiun por düc i mëmbri da aldí concretamënter porsura ci che é gnü realisé tl ann passé y da conësce le program y l’ativité che le Consëi se á tut dant da porté inant por le 2019.
Plata Internet, social networks y documentaziun fotografica
La plata internet, fontana d’informaziun sura l’Uniun, sües publicaziuns, sües manifestaziuns y sü proiec se á damané n’atenziun particolara y ajornamënc tresfora. Adöm cun la plata internet, él ince gnü ajorná y laurá fora inant i atri i social networks.
Le ciantun dla Uniun
Tl foliet “La Usc di Ladins” él gnü publiché informaziuns che reverda les publicaziuns, i proiec y les manifestaziuns metüdes a jí dala Uniun di Ladins dla Val Badia y ince la storia dla Uniun, por fá conësce damí chësta assoziaziun che á fat y fej inant tröp por la jënt dla valada.
PULS ladin
La Uniun s’á anuzé ince tratan chësc ann dl software www.monday.com por gestí süa ativité y porchël él gnü cumpré inant la lizënza. Al è ince gnü porté inant a livel interladin cun le fin de cherié na miú sinergia y colauraziun anter les Uniuns di Ladins y sü partners, “Puls Ladin” é n board che pormët da alisiré le laur, da le rend trasparënt y da anuzé les forzes y le potenzial ladin. Cina sëgn fej pert la Uniun Ladins dla Val Badia, Ampëz, Fodom, Gherdëna, le Istitut Ciasa de Jan y le Istitut Ladin Micurá de Rü.