1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ 2003
Le liber de cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ por l’ann 2004 é gnü fora tl mëis de mà cun bëgn 460 plates de articui y fotografies a corusc. Sides la cualité di articui co dla stampa é miorà en confrunt ai agn da denant y le liber n’é mai ciamò stè tan rich d’informaziuns. Sciöche vigni ann él gnü reportè i movimënc dla popolaziun, i avenimënc plü importanc sozedüs ti paîsc de nosta valada y les relaziuns d’ativité en cört dles uniuns culturales, soziales y politiches. Laprò él rové na pert de cronica cun articui sura uniuns o avenimënc che va sura i singui paîsc fora y che reverda porchël döta la Val Badia.

2) Le Lüch di Tiers de George Orwell
La traduziun tl ladin é gnüda fata da Max Castlunger da San Martin. Ara se trata de na publicaziun nöia che tóma ite pro la seria de romanns conesciüs a livel internazional traslatà tl ladin dla Val Badia. Chësc é en cört le contegnü: i tiers sön n lüch da paur, stüfs da gnì tres ma comanà intoronn dales porsones, se mët a öna da se lascè sö. Do avëi sciuré fora le patrun prôi da mëte sö regoles nöies che se basëia sön n conzet utopistich de parité. Mo defata nàscel na tlassa nöia de burocrac, i porcì, che se mët cun süa astüzia y avidité y cun so egoism - te na manira prepotënta y tiranica - sura düc i atri tiers plü debli de carater y de orentè. I ideai stersc de avalianza y de fraternité anunzià al tëmp dla revoluziun davagnada vëgn insciö tradis un indolater, y sot le govern de Napoliun, le gran porcel ch’é bun da conzentrè sön sè instës döt le podëi y da se gode düc i benefizi dl lüch, röia düc i tiers a messëi soportè i medemi maltratamënc y les medemes privaziuns da denant. La satira ficiosa de Orwell cuntra na sort de totalitarism, ch’à albü te Stalin l’ejëmpl plü da temëi, mët adöm cun na felizité fantastica y cun na gran energia stilistica le “Lüch di Tiers” söla strada dla gran tradiziun libelistica ingleja dl Setcënt.

3) La dlijia de Sant Antone da Picolin.
Do che la dlijia da Picolin dedicada a Sant Antone é gnüda restaurada da pé cina söinsom, à Tone Gasser y la Uniun di Ladins orü dè fora na publicaziun cun tesc y fotografies che tòl en conscideraziun la vita y les opres dl sant y la crëta che la jënt ti à dagnora albü. La descriziun dla dlijia de sant Antone y les indicaziuns storiches y artistiches tl liber „Kunstdenkmäler Ladiniens“ de Eugen Trapp, publiché l’ann 2003, y implü les informaziuns ciafades diretamënter dal autur é stades n aiüt important por l’autur dl liber. Tröpes spligaziuns prezioses àl ciafè dal restauradù Markus Pescoller tratan l’esecuziun di laûrs. La publicaziun ô ester n rengraziamënt por i contribuc y por vigni oferta che à impormetü le restaur dla capela y la stampa dl liber.

4) Publicaziun dl’ ajënda de scora por i mituns dles elementares. Ann de scora 2004/2005
Ince por l’ann de scora 2004 – 2005 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti gnarà partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda é gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara de Badia y é deventada plü interessanta dilan ales stories scrites da mituns y mitans dles scores dla valada. Laìte él ince da ciafè rimes y oraziuns da podëi imparè adamënt. Les rimes che va danfora a vigni mëis é gnüdes scrites da Christian Ferdigg d’Al Plan a chël che al ti va n bel dilan. N dilan particolar ti va a düc i maestri y ai mituns che à daidé mëte adöm l’ajënda!

5) Otober 2004 – Publicaziun dl „Lezionar dles domënies y di santus por l’ann A“
Siur Iaco Ploner, curat da La Val y Tone Gasser da San Martin é ince i auturs dl Lezionar por l’ann A, do che ai à bele dè fora l’ann passè chël por l’ann B. Le Lezionar é n liber por le festejamënt dla mëssa dles domënies y di gragn santus dl ann de dlijia. Al contëgn dötes les perts variables che möda da domënia a domënia: les antifones, les oraziuns, les letöres y i salms. Ci che gnô dal 1987 inant cina incö dè inant sön plates lëdies é sëgn finalmënter lié adöm te n bel liber. Al é da s’audè che chësc liber ne vëgnes nia ma adorè te dlijia, mo ch’al röies ince tles mans di leturs y de chi che s’un tol sura dla zelebraziun dla liturgia dla parora. Al é n liber che ne dess nia mancé tles families che tëgn ciamò alalt la parora de Dî y le dé dl Signur.

6) „Poesies por en ann“ de Christian Ferdigg.
Le pice liber contëgn les rimes scrites da Christian Ferdigg édema por édema y por n ann intier te „La Usc di Ladins“. Por ne lascè nia ch’ares devëntes mâ tan snel pert dl passè à Christian y le Consëi dla Uniun di Ladins orü les publiché ciamò n iade dötes adöm. Les rimes respidlëia le tëmp y la vita frenetica d’al dédaincö. Al é apëna frases intieres da odëi fora. Al é plütosc parores, fraziuns de pinsiers che va sot, mo che pordüsc apëna da gnì pronunziades, ch’al n’un vëgn bele d’atres do cà! Na buna idea de Christian é ince stada chëra de passè dis a ti lì dant sües rimes ai jogn dl „Salf protezionè“ da Pidrô, che s’à lascè ispiré dales composiziuns poetiches por fà i dessëgns che ti fej da cornisc te chësc liber. Avisa sciöche les rimes da i dessëgns l’idea de movimënt, de n monn che ne sta mai chit y che va tres plü debota. I dessëgns pordüj da jì sot te n cört tëmp, zënza ch’ai mësses gnì conscidrà n pez alalungia. Sciöche les rimes ési scëmpli, mo impò dij les parores y les figöres fora tröp. N dilan particolar ti va a Christian y ai jogn dl „Salf protezionè“ por la realisaziun de chësc pice liber y i m’aódi che al pois Ves plajëi sciöche n’opera d’ert che à n so significat, mo che ti comunichëia impò ciamò a vigni porsona val’ d’ater, n’opera che nes azica a vignun de nos d’atri sentimënc.

7) „L'educaziun é n ri mistier“ de Rosa Castlunger Ellecosta.
Do che l’auturia Rosa Castlunger Ellecosta (da Rina) à presentè dan da n per d’agn cun suzès le liber „Le mede te ciasa“ ti mëtera sëgn dant ai leturs n secundo liber de gran atualité che porta le titul „L’educaziun é n ri mistier“. Te chësta publicaziun laôra l’auturia sö le tema relatif al’educaziun di mituns da pici insö cina tl tëmp dla puberté. Rosa Castlunger à dediché süa vita intiera al insegnamënt tla scora elementara y à tl medemo tëmp ince trat sö süa familia. Dal’esperiënza fata te trami i ambiënc de laûr nes trasmëtera n gröm de consëis y prô da mostrè sö olach’ le mistier da eduché é particolarmënter complès y zite. I consëis contignüs te chësc liber é düc orientà ala pratica y ne se perd nia invalgó te val’ teories. Rodunt por chësc devënta la publicaziun de Rosa Castlunger n stromënt pratich y d’ütl por düc i geniturs.Otober 2004 – Publicaziun dl liber „L'educaziun é n ri mistier“ de Rosa Castlunger Ellecosta.

8) N liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun
Ara se trata de n sföi por les incuntades cun i mituns che va ala pröma comuniun metü adöm da Magdalena y Tone Gasser cun dessëgns de Manuela Dasser da San Martin. Le sföi é partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla pröma comuniun. Da dì éle che por intant é le sföi, lié adöm te ciasa, ma na proposta che mëss ciamò gnì svilupada por rové spo a na publicaziun definitiva tl ann che vëgn.

9) CD „Nos mituns“ cun 46 cianties ciantades da cors de mituns dla Val Badia:
Le CD “Nos mituns” contëgn 46 cianties tutes fora dl liber dal medémo titul dè fora dala Uniun Maestri Ladins dl 1994. Dötes les cianties é gnüdes tutes sö cun la partezipaziun dl Cor di pici ciantadus d’Al Plan cun la dirighënta Inge Ties, dl Cor dles mitans da Lungiarü cun la dirighënta Irene Clara, dl Cor de mitans da La Val cun le dirighënt Bruno Rives y cun le Cor di mituns dla scora mesana da La Ila cun la dirighënta Ruth Rungger. Le CD é ponsè dantadöt por i mituns dla scolina, mo ince por chi n pü plü gragn che va ales elementares, por che ai pois ascutè y imparè plü saurì cianties nöies.

1) Incuntada danter rapresentanc dles uniuns culturales a livel de valada y l’assessur Florian Mussner
Ciamò tl 2003, dan les lîtes provinziales, à la Uniun di Ladins dla Val Badia, l’Uniun di Maestri Ladins y l’Ert por i Ladins tut sö contat cun le dr. Florian Mussner (inlaôta ciamò candidat al assessorat ala cultura ladina) por ti portè dant n valgönes chestiuns de chëres che al ess podü tignì cunt te so program politich. Ai 26 de merz dl 2004 s’à spo n valgügn rapresentanc dl consëi dla Uniun di Ladins, dl’UML y dl EPL incuntè cun l’assessur ala cultura Florian Mussner por baié dles esigënzes dl monn cultural ladin. Danter ater él gnü baié dles poscibilitês de n aumënt dles ores de ladin tles scores, dl debojëgn de avëi na sënta dl Istitut Pedagogich Ladin ince tla Val Badia, dl’istituziun de n istitut de ladinistica tl’université da Porsenù, de n aumënt dles trasmisciuns televisives ladines, dl debojëgn de na sënta ofiziala por les uniuns culturales a livel de valada. Te chësta incuntada à l’assessur dè süa disponibilité por la realisaziun de deplü punc che ti é gnüs portà dant y n valgönes cosses é bele gnüdes inviades ia.

2) Incuntada di cors de mituns dles valades ladines a Cortina
La domënia ai 25 d’aurì à la Union Generela di Ladins dla Dolomites organisé, deboriada cun les seziuns de valada, l’incuntada di cors de mituns dla Ladinia „Ciantéde cun nos“. Endöt 7 cors à podü jì en chësc ann a Cortina y ciantè dan da n publich che é rové adalerch da dötes les 5 valades ladines. Le „Cor di mituns da Lungiarü“ cun süa dirighënta Irene Clara, à rapresentè dër bun nosta valada. Por fà rì pici y gragn à aturs dla „Filodrammatica“ da Cortina portè dant deboriada cun n valgügn mituns n pice teater por alzè fora i problems de comprenjiun danter mituns, geniturs y neni. La manifestaziun é garatada dër bun y l’apuntamënt por la proscima ediziun é te dui agn tla Val Badia.

3) Conzert por la festa dla uma
Ai 9 de mà él à la Uniun di Ladins dla Val Badia metü a jì n conzert por la festa dla uma a San Martin de Tor. La manifestaziun che ê bele l'ann 2003 gnüda dër aprijada à ince tl 2004 albü n bel suzès de publich. Al é stè n'ocajiun por i mëmbri dla uniun, mo ince por mituns e ómi da ti dì dilan ales umes por döt ci che ares fej. "Uma" ê ince le tema prinzipal dles poesies portades dant da Teresa Palfrader y da Christian Ferdigg. Le "Cor dla Scora de Musiga dla Val Badia", le "Terzet a per sorëdl", le "Cor dles mitans da Lungiarü" y le "Cuartet Göma" à ciantè deplü cianties che paissenâ ite por l'ocajiun. Ala fin dla manifestaziun à dötes les umes ciamò podü pié do n pice ciüf y na picia rima da se tó a ciasa.

4) Incuntada di cronisc di paîsc dla Val Badia
Le vëndres, ai 21 de mà él stè i auturs dla cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ che s’à incuntè tla biblioteca dl Istitut Ladin por valuté deboriada la publicaziun impormò gnüda fora. Les 460 plates de articui y fotografies che documentëia oramai döt ci co é sozedü ti paîsc dla Val Badia tratan le 2003 é garatades bun sides por le contegnü, co ince por la cualité dla stampa.
Do che i cronisc à platernè fora la publicaziun, él stè vignun che à portè dant osservaziuns, cuntè di problems albüs da abiné adöm le material y da mëte adöm la cronica y fat propostes nöies de chëres che an tignarà cunt por mioré tres deplü la publicaziun. N pice sëgn de reconoscimënt ti é gnü surandè a Heinrich Castlunger da Rina che à scrit la cronica por zacotan d’agn y che ti à passè le testimone a so fì Walter che scriarà la cronica dl ann che vëgn.

5) Iade cultural di mëmbri dl Consëi dla Uniun
En chësc ann é n valgügn mëmbri dl Consëi dla Uniun di Ladins jüs a Bregenz a ti ciarè al musical „Westside story“ metü a jì tl ambit di „Bregenzer Festspiele - 2004“. Al é stè n’ocajiun por tó pert a na manifestaziun particolarmënter bela y bun garatada che à albü n grandiscim suzès te chisc ultims dui agn.

6) Festa dl’Unité Ladina tignida a Fodom tl Ciastel d’Andraz
En domënia ai 18 de messè 2004, en ocajiun dla Festa dl’Unité Ladina tignida a tl raiun incër le Ciastel d’Andraz ia, él ince gnü premié chi che à tut pert cun les mius composiziuns al concurs de teater scrit fora dal’Uniun di Ladins dla Val Badia por cunt dla Union Generela.
Tres le concurs de teater àn orü abiné adöm tòc de teater che trata de problematiches atuales y sintides tles valades ladines. Bëgn 9 partezipanc partis sö danter la Val Badia, Gherdëna, Fascia, Ampëz à tut pert. Do che la comisciun metüda sö aposta y n valgügn rapresentanc dl consëi dla Uniun di Ladins dla Val Badia à valuté les composiziuns, él gnü fat fora de ti assegné i pesc a Iaco Rigo da La Pli autur dl toch „Le morin da vënt“, a Simon Kostner da Corvara y a Daria Valentin de Badia auturs de „Al enrescida dl ladin perfet“ y a Ruth Bernardi auturia de „Ladin defin“. N pest particolar ti é gnü surandè a Carlo Suani, l’autur de „Agno“ – so teater ne corespognô nia te vigni punt ai criters scric dant dal concurs, mo impò l’à la comisciun valuté dër bun y porchël àra ince aratè dërt che al gniss premié.

7) Presentaziun dl liber sura la dlijia de Sant Antone a Picolin
En la domënia, ai 22 d’agost, s’à la comunité abiné ala gran mëssa, nia sciöche zënza tla dlijia da San Martin, mo a Picolin tla dlijia de Sant Antone. Al ê n’atmosfera da festa, y gran parüda fajô le gran alté indorè danü dl Sant da Padua. Jon ite söl vagnele dla domënia, à siur curat Iaco Willeit metü dant i sanc sciöche ejëmpli che nes mostra le tru por la porta strënta che condüj ala salvëza. Chësta dlijia, che gnô plü dadî tignida dër alalt y che ê zacan travert de tröc peregrins, dess, do l’audanza de siur curat, te döta süa ert ince indô gnida implida de vita spirituala, ci che sozed bele en pert. Conscidran y lion le liber sura la dlijia da Picolin, gnü presentè do la gran mëssa cun n gröm de de beles fotografies y descriziuns dër intressantes, s’intënn tröc pormò sëgn ci richëza d’ert ch’an po amirè tl santuar da Picolin. Le conzert dassëra gnü tignì da cin solisc dl’Orchestra Haydn à trat tröc apascionà de musiga adalerch, che à podü ascutè musighes tlassiches de gran prestisc te n ambiënt olache döt jô en armonia.

8) Presentaziun y pröma vijiun dl dessëgn animé “Lunca.
Contegnü en cört: Le striun Laurus à abiné y stlüt te na scatora düc i lingac dl monn. Al ti mancia ma le ladin. Canche al incunta Lunca él bun da l’ingianè y da ti arobè ince chësc lingaz. Lunca fej dles dötes por ch’al ciafes indô zoruch so lingaz.

9) Presentaziun dl liber „L’educaziun é n ri mistier“
La sabeda ai 6 de novëmber domisdé, à la Uniun di Ladins presentè tl salf dla scora elementara da Rina le liber „L’educaziun é n ri mistier“ de Rosa Castlunger Ellecosta. Por l’ocajiun él rové adalerch na bela compëda de porsones y personalitês. Do n valgönes parores danfora dl Intendënt ales scores ladines Roland Verra y n discurs introdutif da pert dl’auturia Rosa Castlunger Ellecosta y dl pedagogh Ianni Miribung, él gnü portè dant deplü punc d’odüda por ci che reverda l’educaziun da pert de esperc tl ciamp dla pedagogia y dl’educaziun. Ala mësa torona y ala discusciun, moderada cun savëi da Lois Kastlunger, à tut pert siur Iaco Ploner, Ianni Miribung, Lois Ellecosta, Franz Vittur, Rosa Castlunger Ellecosta y Giovanni Mischi. Por alisiré le program plütosc impegnatif él stè i mituns dla scora elementara da Rina che à sonè y ciantè n valgönes cianties. Ala fin ti ài ince scinché de bì ciüf al’auturia dl liber y ti à insciö fat na gran ligrëza.

10) Presentaziun dl liber "Poesies por en ann"
La sabeda ai 13 de novëmber él gnü presentè tl’Ostaria Cone a Al Plan le liber „Poesies por en ann“ de Christian Ferdigg cun dessëgns fac dai jogn dl „Salf laûr protezionè“ da Pidrô. La manifestaziun é garatada plütosc bun y chësc por deplü rajuns: al é rové adalerch cotan de jënt y dantadöt tröc jogn. Do n salüt da pert dl presidënt dla Uniun di Ladins Werner Pescosta éson passà ala presentaziun dl liber. Markus Videsott d’Al Plan à, en rapresentanza dl „Salf laûr protezionè“, saludé y rengrazié ofizialmënter Christian por la buna colaboraziun che ti à impormetü de dè fora deboriada le liber che é spo gnü presentè. Guido Sottara da La Val à lit dant n valgönes rimes de Christian y ti à spo surandè n cheder cun les dediches che düc i jogn dl „Salf“ ti à fat. Carlo Suani à spo splighé te so intervënt ci che poesia é por n valgügn di critics plü conesciüs a livel mondial, por jì ite spo plü tl menü sön la poesia de Christian Ferdigg. Christian à spo lit dant n valgönes de sües poesies critiches ti confrunc dla sozieté d’al dédaincö. Por arichì y fà ciamò plü bel döt le program à Nicol Alberti d’Al Bagn ciantè y sonè deplü cianties, en pert componüdes da ël instës, öna aposta por l’ocajiun.

11) Presentaziun dl CD "Nos mituns"
La sabeda ai 11 de dezëmber él gnü presentè tla Ciasa J.B. Runcher la CD nöia “Nos mituns” dada fora dala Uniun di Ladins dla Val Badia y le liber por mituns dal titul “Tl rëgn dles stories” dè fora dal Istitut Ladin “Micurà de Rü”. Döta la manifestaziun é garatada bun dilan ala partezipaziun di dui cors de mituns, chël di “Pici ciantadus d’Al Plan” y chël dla Scora de Musiga dla Val Badia che à salpü da portè dant cun talënt y savëi deplü cianties che ai â tut sö söl CD nü. Bela é ince stada la “bonasëra a düc” ciantada dai pici mituns dla scolina de Badia. Le liber “Tl rëgn dles stories”, che contëgn la traduziun tl ladin de deplü stories di fredesc Grimm, é gnü presentè dai colaboradus dl Istitut Ladin y da Michael Moling da San Martin che à fat la traduziun y realisé i dessëgns originai. Öna na storia é gnüda cuntada cun savëi da Simon Kostner da Corvara: ai mituns plü o manco gragn ti àra plajü dassënn.

1) Realisaziun de tòfles informatives da mëte sön ciases y frabicac de valüta storica: al é gnü arjigné ca i tesc y lascè fà tòfles informatives te trëi lingac da mëte sön dötes les ciases y i frabicac de valüta storica dla Val Badia, che é spo ince gnüdes tacades sö. Les tofles dess ti dè informaziuns interessantes sides ai turisc co ince a la jënt dl post che passa dlungia i frabicac ia y dess insciö valorisé i frabicac instësc.

2) Sit internet y iscriziuns ala Uniun: tratan l’ann passè él gnü completè y ajornè le sit internet dla Uniun di Ladins dla Val Badia olache an ciafa dötes les informaziuns sura la fondaziun, le statut, le consëi, les publicaziuns y les ativitês dla medéma Uniun. Söl sit www.ulvb.ladinia.net pòn intratan ince se scrì ite ala Uniun tres la rëi y chësta é na sauridanza emplü por deventè mëmbri y sostegnì les iniziatives culturales tla Val Badia.

3) Sostëgn a cors y grups musicai: Sciöche bele ti agn passà à la Uniun di Ladins sostegnì cors y grups de musiga dla Val Badia che é jüs te studio a tó sö cianties por proiec musicai che gnarà portà a fin ti agn che vëgn. N contribut organisatif ti à la Uniun ince dè al’assoziaziun „Badiamusica“.

4) Publicaziun de n liber cun documentaziun fotografica de usanzes y tradiziuns che va a perde: al é gnü invié ia n proiet de na publicaziun por documentè de vedli laûrs lià a usanzes y tradiziuns sciöche por ejëmpl chël de fà ciapì, ciüf y gherlandes de cëra. Na pert dles fotografies é bele gnüdes fates, sciöche ince na registraziun video por podëi dè fora ti agn che vëgn n liber y n DVD che documentëia avisa chisc laûrs antics che gniss sceno desmentià.

5) Publicaziun dl sföi „Gran personalitês de n pice monn“: le material sura la vita y opera de personalitês dla Val Badia che ê gnü abiné adöm y laurè fora, ti é gnü surandè ala Union Generela che darà fora tl 2005 n liber sura les personalitês de dötes les valades ladines. Insciö deventarà nosc laûr pert de n laûr plü ampl y plü interessant co chël che i minân de realisé tl pröm.

Tratan döt l’ann s’à i mëmbri abiné regolarmënter por invié ia döta l’ativité che é gnüda tuta sö bun dala jënt dla Val Badia.