1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2005
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2005 é indô n iade chersciüda sides tla cuantité che tla cualité: cun bëgn 600 plates de articui y de fotografies n’un n’él gnü stampè endöt 1550 copies. L’ediziun 2006 é stada plü rica co mai d’informaziuns da lì y de retrac da podëi ciarè: i avenimënc sozedüs tratan le 2005 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà dër avisa, dilan al gran impëgn di cronisc che à laurè cotan por l’arjigné ca indortöra. Buna é ince stada la colaboraziun di presidënc y di scrivans dles uniuns dla valada: ëi à metü a disposiziun dötes les informaziuns de chëres ch’al jô debojëgn por che le liber podess garatè sciöch’al alda. Le liber de cronica che é gnü fora ala fin de ma é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de gran valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che à ciafè pro tröpes families n valur da coleziun. 

2) Liber „Guanc da zacan y da paur“
Sc’al sozéd al dédaincö che le guant fej val’ iade la porsona, ê le guant da zacan valch che aldî pro la porsona y che caraterisâ la jënt de n paîsc, de na valada o val’ iade ince de n majer raiun. Le guant ê na pert dl’identité particolara de n grup de porsones: al daidâ conësce fora atira i badioc y i marôi dai gherdënes, dai fascians, dai fodomi, dai ampezans o dai pustri. Y düc ê brai da se desfarenzié dai atri, ince sce so guant ê forsc manco rich co chël di vijins che â dandaìa plü le möt ... Al dédaincö é i guanc da zacan y les trohtes deventà plü co ater na sort de uniform dles musighes de paîsc y dles uniuns de bal popolar che tëgn en vita te na manira n pü’ particolara chël ch’é stè n elemënt fondamental dla vita da plüdadî ... Mâ plü püces ëres y jones é ciamò braies da tó dales gran festes le bel guant, dötaorela ciamò tan elegant y che descëda morvëia y amiraziun te vigni porsona che le vëiga por le pröm iade.
Sciöche vigni usanza y tradiziun rapresentëia i guanc da zacan n liam danter le presënt y le passè, danter nos y nüsc antenac. Al é porchël dessorora da alzè fora ciamò n iade süa importanza. Chësc pice liber che la Uniun di Ladins dla Val Badia à albü le plajëi de podëi dè fora, dess ester – tles intenziuns dl autur Lois Trebo – n invit a tó ca plü gonot le guant da zacan y da paur, dantadöt dales gran festes. Impò contëgn le liber trö’ deplü co mâ n invit: al cunta la storia dla jënt de nosta valada da n ater punt d’odüda, cun n gröm de retrac che se dëida s’imaginé la vita da zacan; laprò cöiel adöm n gröm de inoms de tòc dl guant da zacan che i jogn d’al dédaincö conësc apëna y che jiss pordüs sc’ai ne gniss nia scric sö por tëmp y ora.

Al prof. Lois Trebo ti val porchël n rengraziamënt sintì por so laûr che desmostra ciamò n iade süa ligrëza y pasciun por la storia y por les tradiziuns y che contribuësc da renforzè les raîsc de nosta identité ladina!

3) Film sön DVD dal titul „Vita da paur tla Val Badia“
Les scenes contignüdes sön le DVD é gnüdes filmades y metüdes adöm cun cura y tröpa pasciun da Andrea Lanzi, n jonn de Cologne (BS) laurée de geografia afasciné dala munt y dala vita rurala. Le stüde universitar y l’ann da soldà che ël à fat te Südtirol l’à portè plü dlungia a porsones che vir dötaorela a contat cun la natöra, coltivan i ciamps por podëi spo cöie i früc ala fin dla buna sajun. L’autur à passè n valgügn agn, empröma te Vinschgau y spo a Pliscia, na picia fraziun de La Pli de Mareo, daidan deplü paurs pro sü laûrs da vignidé. Tratan le tëmp ch’al à passè a Pliscia, canche le laûr ti le cunzedô, àl orü documentè süa ativité da volontar, mo dantadöt ince i laûrs y la vita da paur che suravir dötaorela te n valgügn paîsc dla Val Badia tan co mai dominada dal bëgnester economich lié al turism.

4) Sföi da cianties y oraziuns por la prozesciun de Jeunn
Ince l’ann 2006 à la Uniun di Ladins albü le plajëi de podëi ti surandè ai passa 1000 pelegrins che à tut pert ala prozesciun n pice liber da cianties y oraziuns che ëi à podü se tó impara söl iade. Le liber metü adöm da siur Paul Campei contëgn les cianties y les oraziuns plü conesciüdes y che alda pro vigni pelegrinaje. Le liber podarà sambëgn gnì adorè por d'atri iadi de devoziun o ince mâ por l'oraziun te familia.

5) Traduziun dl romann „I jogn dla strada Pal“.
Le romann "I jogn dla strada Pal" dl scritur ungaresc Ferenc Molnàr, publiché l'ann 1907, é gnü traslatè tl ladin da Pablo Palfrader. Chësta storia di jogn de n cuartier de Budapest é deventè n liber dër conesciü tla leteratöra jonila. Al é dui grups de studënc che chir süa lerch da podëi fà sü jüc y da se gode süa liberté danter i frabicac dla cité. Mo i dui grups röia en conflit un cun l'ater, deache ai oress le medemo areal dlungia la strada Pal. A chisc studënc dles prömes tlasses dla scora alta ti sal bel da s'astilé da gragn cun alianzes solënes, juramënc y protocoi: an combat se tignin ales regoles, les batalies vëgn combatüdes cun eroism, an mör cinamai, i jogn ê plëgns de dignité, de spirit de sacrifize y de coraje. Al é na storia cun momënc da na gran tenjiun che tol dër ca por süa fin che lascia le letur zënza fle. Ora ch'an à daurì chësc liber y n'à lit n pêr de plates, ne n'éson nia plü bugn da le lascè.

6) Ajënda de scora por i mituns dles elementares. Ann de scora 2006/2007
Por l’ann de scora 2006 – 2007 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti é gnüda partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda é en chësc ann gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara da San Ãiascian y é gnüda arichida cun n valgönes liëndes bele conesciüdes, sciöche por ejëmpl chëra dl Gran Bracun, y cun stories inventades danü.

7) Liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun. 
e sföi por les incuntades danter geniturs, insegnanc y mituns che va ala pröma comuniun laurè fora provisoriamënter tl 2004 da Magdalena y Tone Gasser, cun i dessëgns de Manuela Dasser, é intratan gnü integré y adatè aladô dles indicaziuns di proi y di insegnanc de religiun. Le sföi é restè partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla pröma comuniun. Le material n’é ala fin nia gnü lascè stampè da na stamparia, deache i insegnanc s’à damanè de podëi ciafè les plates te mapes da aneles por podëi scinacajo injuntè zënza problems plates de laûr o val’ dessëgn. Porchël à i mëmbri dla Uniun stampè ciamò n iade te ciasa dötes les plates y les à metüdes tles 140 mapes che ti é gnüdes partides fora ai insegnanc y ai mituns.

8) Tarina Tarocia y i corfs da plaies
Tratan l’ann passè à la Uniun di Ladins albü l’ocajiun da podëi dè fora deplü libri da stories por mituns, ilustrà da deplü artistes jones dla Val Badia, che aldiss da rové te vigni familia. La storia vedla de Tarina Tarocia, feter desmentiada ia, do chëra ch'al n'é tres che damana do, é finalmënter gnüda publicada. La storia cunta dla möta Tarina che s'à odü fora na bela sciora ch'ara oress se perié por tota da confermè, mo süa uma é decuntra. En Lönesc de Pasca va Tarina a la ciafè y la gran cassa che la sciora Cordula ti impormët ti fej na gran gola. En Domënia Blancia, impede jì mëssa, s'un sciampa Tarina y röia tles ciafes de na stria. 
Tl medémo liber vëgnel ince cuntè de "Iaco che va a fà le lou" y di „Corfs de Plaies. La pröma é la storia de n möt che à pordü la vöia da jì a scora y va deperpo a rabì fora por chi bosc cina ch'al é bun n dé da baié sö süa picia só Sabina de jì impara. Impröma vai a s'ascogne inanter les roines de Ciastelac, spo da passè ia le rü sozédera che [...]
La storia di "Corfs de Plaies" cunta indere de Crarin y Crarina che s'incunta d'aisciöda iaissö por les tëmples ërtes da Rina. Ai fej coa sön un de chi gragn pecios de Plaies y cô fora trëi de te' pici corfs fosc: Crassl, Crissl y Cressl. Crarin à n bel gran laûr da chirì adöm da mangé, al röia cinamai da Tornarëcia ia a odëi sc'ai à lascè indô val' crosta dla picia marëna.

9) La Gana de Corn y Tomesc a patrun
"La Gana de Corn" é na storia da zacan dl pice Bonifaz dales iames stortes y da de gragn pîsc, che é jü da Corn sö a granëtes cun chës mitans da Valiares. Al röia sö te n lëde plëgn de granetes. Impede stè bel pros a les cöie, les ciarpedëiel jö cun sü gragn pîsc, cina ch'al vëgn la Gana de Corn y l'abina cun süa maza storta [...]
Tl medémo liber él ince la storia de "Tomesc a patrun". Al é bëgn dessigü la storia de tröc mituns dla Val Badia che messâ jì zacan da Puster fora a imparè todësch. Tomesc röia fora n'Onies y mëss jì sö por chi petli a vardè les cioures. N dé sozédera ch'al ti bródora le pice asó Plomin jö por na crëpa.

10) La vacia Balarina.
Les stories dla "Vacia Balarina" y dl "Müsc Sabrina" é döes stories cuntades y ilustrades da Barbara Mühlmann te dui libri despartis. Barbara nes condüj con sü bi dessëgns plëgns de details ite tl vì di lüsc da paur.
La vacia Mizi se leca ite n gröm de chël bun liché ch'ara ciafa da so patrun, cina ch'ara mët man da s'astilé de morvëia y da balè sön döes iames. Insciö se deura por Mizi la cariera da balarina tl zircus Saltaró. Stüfa de rodè incërch por le monn oréssera ion indô s'un gnì a ciasa. Minëise ch'ara sides bona da s'un sciampè sura les sis dl zircus fora?

11) Le müsc Sabrina.
Le strambun de n müsc - Sabrina àl inom - röia sön le lüch dl Mornà por la furbizia de Evi che ô avëi a vigni cost n müsc. Evi sa dër da ti fà les beles a so pere che les davagnâ dagnora dötes. Le müsc, che é bele da n pez desmentié ia te n vilin, ciafa te n iade l'onur da portè le ploan en prozesciun la Domënia dal Orì. Mo chël müsc, strambo sciöch'al é, fej bëgn spo ne bela berta!

1) Liber sura i larjëis dla Val Badia
Le liber metü adöm da Giovanni Mischi cun i dessëgns y l’aiüt de Roswitha Asche – en colaboraziun cun le Max Plank Institut – rapresentëia na inrescida daldöt nöia sura i bosc de lersc che gnô bele zidlà ti pröms tëmps dla colonisaziun dla Val Badia por süa medejina y deache ai rapresentâ dër na buna combinaziun bosch-pastöra che ti impormetô ala jënt da inlaôta da sfruté damì le terac. Do i bosc de lersc ia él porater na cultura dër ampla che é liada ala medejina de ciasa: tröpes é defat les rezetes por arjigné cà unghënc, tês, mîl y d’atres sortes de medejina por varì da cotan de mai sides i tiers co les porsones. Na bela compëda de chëstes rezetes che gnô tutes ca tla Val Badia y che val’ porsona de tëmp tignî ciamò sö te ciasa, é gnüdes coiüdes adöm dal autur y reportades tl liber. Nia inultima vëgnel baié dles massaries che gnô dandaia tutes da fà de vigni sort de laûrs tl bosch y sön le lüch da paur y che an ciafa apëna ciamò al dédaincö. Ince de chësc vers se tratera de mantignì altamo le recort de ci che ê y ci che gnô fat plüdadî ti paîsc ciamò autarchics dla Val Badia.

1) Festival di cors di mituns „CIANTÉDE CUN NOS“
La domënia ai 28 de mà él gnü metü a jì a La Ila le Festival di cors de mituns dla Ladinia che vëgn do regola metü a jì vigni dui agn - a rotaziun - te öna dles cin' valades ladines. Dan da dui agn ê la festa gnüda metüda a jì cun tröp suzès ia en Ampëz y chësc iade tocâra ala Uniun dla Val Badia da la mëte a jì ... Danter i fins prinzipai dl Festival él dessigü chël de ti pité ince ai pici mituns la poscibilité de vijité les atres valades ladines: vigni iade ti sàl indô bel da s'incuntè cun sü compagns da suramunt y da mostrè tan bugn ch'ai é da ciantè.
Por stlü jö en belëza à düc i mituns ch'à tut pert ala manifestaziun ciamò ciantè l'Inn Ladin, la ciantia de conclujiun deventada oramai tradizionala por chësta bela manifestaziun. La direziun ê de Paul Senoner de Sëlva.

2) Incuntda di cronisc dla Val Badia.

Le vëndres ai 16 de jügn, n'édema do che al é gnü fora la cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc", él gnü tignì la riuniun anuala di cronisc badioc y marôi. L'ocajiun é indô gnüda anuzada por baié dla publicaziun, al é gnü fat de vigni sort de conscideraziuns y valuté sciöche an podess fà da fà ciamò n vare inant por ci che reverda dantadöt la cualité di articui y dl liber en general. Mioré podesson ince la coordinaziun dla publicaziun y la colauraziun danter i cronisc. Danter l'ater él indô gnü baié dla grossëza dl liber che é ria da tignì sot a control, dantadöt ciodìche le numer dles fotografies por vigni manifestaziun é chersciü cotan da canche al esist i aparac da fà jö digitai. Le liber à te chësc ann 2006 oramai passè ia les 600 plates.
La orentè por i agn che vëgn é chëra de ciarè ciamò deplü sön la cualité dla publicaziun che a pêr dl Calënder Ladin la plü lita y ciarada dla Val Badia. Pro na buna cëna à spo i cronisc passè deboriada na sëra plajora che dëida da tignì sö chël spirit de grup de chël che ara va debojëgn por le bun garatè de na publicaziun sciöche le "Sas dla Crusc".

3) Festa da bal cun la troht y le guant da zacan. Presentaziun dl liber "guanc da zacan y da paur" de Lois Trebo.
La sabeda ai 8 de messè à la Uniun di Ladins dla Val Badia albü l'onur y le plajëi de presentè la publicaziun nöia dal titul "Guanc da zacan y da paur", metüda adöm dal prof. Lois Trebo de Badia. Por l'ocajiun él gnü adalerch delegaziuns de dötes les musighes dla Val Badia y dl grup di scizeri da La Pli: ai à presentè so guant y cuntè en cört la storia de sciöche ai é rovà pro le guant, chi che l'à fat y do ci critêrs ch'al é gnü fat.
N gran plajëi él stè por i organisadus da podëi avëi ala pert la Uniun Guant da Zacan da San Martin y la Uniun dles Patrunes da Lungiarü che é gnüdes adalerch cun so bel guant da festa y l'à sambëgn presentè sön palch.
Agnes Andergassen, ghest d'onur y presidënta dla Uniun "Lebendige Tracht" de Südtirol à portè n valgügn pinsiers sura le tema "Tracht, heute noch aktuell?" Te so intervënt àra sotlinié la gran valüta culturala che i guanc da zacan à y dess avëi por vignun y à invié da i tignì sö y dai adorè dantadöt dales gran festes de dlijia!
Le prof. Lois Trebo à spo presentè la publicaziun nöia "Guanc da zacan y da paur": en cört àl cuntè sö la storia di guanc da festa dla Val Badia, por che vignun danter i presënc podess capì le ciodì che n guant pò ester tan important, na pert dl'identité dla porsona y de n popul!La manifestaziun de cer val' ince impegnativa, é gnüda lochernada sö dales beles melodies sonades dala Böhmische da San Martin y dai toc de bal popolar ch'é gnüs portà dant dal'Uniun Bal Popolar dla Val Badia.
La delegaziun di scizeri à cuntè dla storia de süa uniun, dles manifestaziuns a chëres ch'ai tôl pert y sambëgn dla tradiziun de so guant ...
I novic sciöche ai jô vistis dandaìa y i sonsì cun sü ciapì da ciüf y da plömes ...
Les autoritês: Carlo Castlunger - presidënt dles musighes dla Val Badia - y süa fómena Zita, Lois Trebo - autur dl liber - y süa fómena, y le ghest d'onur, la sciora Agnes Andergassen - presidënta dla Uniun "Lebendige Tracht" de Südtirol.
Por stlü jö en belëza la serada él ciamò gnü invié le publich a fà para pro n bal düc deboriada! Pici y gragn, chi dala troht y chi ch'ê zënza s'à devertì da balè y da ti jì dô ai balarins esperc dl Bal Popolar!

4) Riuniun generala ypresentaziun di 7 libri nüs.
Le vëndres ai 1 de dezëmber à la Uniun di Ladins dla Val Badia tignì süa riuniun generala y les lîtes dl Consëi che portarà inant l'ativité por i trëi agn che vëgn. Le presidënt Werner Pescosta à portè dant l'ativité di ultimi trëi agn y sotlinié l'impëgn dla Uniun por corì les pices o gran loces culturales dla Val Badia. Danter l'ater àl ince recordè da olache la Uniun é piada ia, chi che l'à metüda impé, les ativitês da inlaóta y chëres d'al dédaincö...
La manifestaziun é gnüda arichida dala presentaziun de bëgn 7 libri nüs por pici y gragn. Por i mituns à la Uniun albü l'ocajiun de dè fora i libri cun les stories de "Tarina Tarocia", de "Iaco che jô a fà le lou", de "I corfs de Plaies", dla "Gana de Corn", de "Tomesc a patrun", de "La vacia balarina" y de "Le müsc Sabrina". En pert se tratera de stories inventades y en pert de stories che ti gnô cuntades ai mituns da plüdadî, mo che n'é mai gnüdes scrites sö a chëres che an à orü ti dè plü valüta! Düc i 4 libri é gnüs ilustrà cun de de bi dessëgns fac da artistes jones dla Val Badia.
Por i jogn él gnü publiché le liber "I jogn dla strada Pal". Ara se trata de na traduziun dl romann ch'é gnü scrit da Ferenc Molnàr y che à intratan bele ciafè na traduziun te oramai düc i lingac dl monn. Porchël él ince gnü traslatè por ladin, a na manira che i jogn, scolari y studënc, mo ince düc i atri ais la poscibilité da lì le liber te so lingaz dla uma. Laprò él ince gnü presentè i romanns de "Le gabian Jonathan Livingston" y de "Le Lüch di Tiers" che é bele gnüs publicà dan da val' ann, mo che n'ê mai ciamò gnüs presentà al publich. Ince chisc dui romanns alda pro i tlassics: ai contëgn n insegnamënt che n'é nia lié a n cer tëmp, mo che vêl dagnora...