Sc’al sozéd al dédaincö che le guant fej val’ iade la porsona, ê le guant da zacan valch che aldî pro la porsona y che caraterisâ la jënt de n paîsc, de na valada o val’ iade ince de n majer raiun. Le guant ê na pert dl’identité particolara de n grup de porsones: al daidâ conësce fora atira i badioc y i marôi dai gherdënes, dai fascians, dai fodomi, dai ampezans o dai pustri. Y düc ê brai da se desfarenzié dai atri, ince sce so guant ê forsc manco rich co chël di vijins che â dandaìa plü le möt ...
Al dédaincö é i guanc da zacan y les trohtes deventà plü co ater na sort de uniform dles musighes de paîsc y dles uniuns de bal popolar che tëgn en vita te na manira n pü’ particolara chël ch’é stè n elemënt fondamental dla vita da plüdadî ... Mâ plü püces ëres y jones é ciamò braies da tó dales gran festes le bel guant, dötaorela ciamò tan elegant y che descëda morvëia y amiraziun te vigni porsona che le vëiga por le pröm iade.
Sciöche vigni usanza y tradiziun rapresentëia i guanc da zacan n liam danter le presënt y le passè, danter nos y nüsc antenac. Al é porchël dessorora da alzè fora ciamò n iade süa importanza.
Chësc pice liber che la Uniun di Ladins dla Val Badia à le plajëi y l’onur de podëi dè fora, dess ester – tles intenziuns dl autur Lois Trebo – n invit de tó ca plü gonot le guant da zacan y da paur, dantadöt dales gran festes. Impò contëgn le liber trö’ deplü co mâ n invit: al cunta la storia dla jënt de nosta valada da n ater punt d’odüda, cun n gröm de retrac che se dëida s’imaginé la vita da zacan; laprò cöiel adöm n gröm de inoms de tòc dl guant da zacan che i jogn ne conësc al dédaincö apëna plü y che jiss pordüs sc’ai ne gniss nia scric sö por tëmp y ora.
Al prof. Lois Trebo ti val porchël n rengraziamënt sintì por so laûr che desmostra ciamò n iade süa ligrëza y pasciun por la storia y por les tradiziuns y che contribuësc da renforzè les raîsc de nosta identité ladina!
Ann de publicaziun 2006
Parores de Lois Trebo
94 Plates
Lingaz: ladin
Prisc 10.00€